Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng Sinh học, đã bày tỏ lo ngại về tình trạng săn bắt, nuôi nhốt và giết thịt chim hoang dã trái pháp luật, như đã được phản ánh trên Báo Dân Việt. Bà cho rằng hành vi này đang gây mất cân bằng đa dạng sinh học và làm giảm số lượng chim di cư về Việt Nam.
Bài viết dài “Đột kích các Tổng kho hành quyết chim trời” của Dân Việt đã nhận được sự đồng thuận tích cực từ các cơ quan chức năng: nhiều tỉnh đã tiến hành kiểm tra, triển khai xử lý các nhà hàng, điểm buôn bán chim hoang dã. Cục Kiểm lâm đã đưa ra chỉ đạo quyết liệt cho cả 6 tỉnh thành mà Dân Việt đã phản ánh. Nhiều nhóm tình nguyện đã tham gia vào hoạt động giải cứu chim trời tại Tiền Giang, Bến Tre.
Các chính quyền ở nhiều tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh và Hà Nam đã thực hiện việc đốt lưới, tiêu hủy cò mồi, xử lý thợ săn và thả chim hoang dã trở lại tự nhiên.
Trong một diễn biến quan trọng, Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng sinh học (Bộ TNMT) đã mời các chuyên gia, trong đó có phóng viên điều tra của Dân Việt đến để cung cấp thông tin chi tiết, tham khảo ý kiến, nhằm hoàn thành sớm Chỉ thị trình Thủ tướng Chính phủ ký và ban hành, nhằm bảo vệ các loài chim hoang dã và chim di cư khỏi nguy cơ tuyệt chủng và lây truyền bệnh nguy hiểm cho con người.
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng Sinh học (Bộ TNMT), cũng đã có cuộc trò chuyện trực tiếp và lòng thành với người dân Việt Nam.
Các địa phương cần nhiều “kế hoạch chuyên sâu” để xử lý vi phạm liên quan đến chim hoang dã.
Thưa bà, trong quá trình điều tra từ các nhà hàng giết mổ với số lượng lớn các loài chim hoang dã nói riêng và động vật hoang dã (ĐVHD) nói chung ở Việt Nam, chúng tôi nhận thấy, nhiều người “có hiểu biết”, “có địa vị xã hội” là thực khách tại đó. Rõ ràng đây là điều rất đáng trăn trở, họ vừa vi phạm luật pháp Việt Nam và Công ước Quốc tế mà chúng ta là thành viên, vừa vi phạm đạo đức của một người bình thường trong một thế giới nhân văn. Bà nghĩ sao về vấn đề này?
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn: Chúng ta đều hiểu rằng các sản phẩm từ động vật hoang dã không phổ biến như những mặt hàng khác và có giá trị cao hơn, vì vậy chỉ có những người giàu mới có thể sử dụng và điều này là dễ hiểu.
Năm 2014, BTTN & ĐDSH tiến hành nghiên cứu về tình trạng tiêu thụ động vật hoang dã tại Hà Nội. Kết quả cho thấy việc sử dụng động vật hoang dã làm thực phẩm khá phổ biến, không chỉ giới hạn ở những người giàu có mà còn những tiểu thương cũng sử dụng nhiều.
Tác động của việc tiêu thụ các loài động vật hoang dã nguy cấp lên ĐVHD như thế nào?
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn cho biết, ĐVHD nguy cấp hiện đang tồn tại với số lượng cá thể rất ít trong tự nhiên. Nguyên nhân chính gây tuyệt chủng của các loài và ảnh hưởng đến sự giảm số lượng các loài sinh vật là do việc tiêu thụ động vật hoang dã nguy cấp. Điều này cũng ảnh hưởng đến sự suy giảm đa dạng sinh học.
Các tác động này có thể vượt qua biên giới quốc gia, ví dụ như việc sử dụng sừng tê giác ở Châu Á đã gây suy giảm đáng kể quần thể tê giác ở Châu Phi. Tiêu thụ động vật hoang dã nguy cấp không chỉ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe, uy tín và hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế, khi chúng ta đã cam kết thực hiện nhiều hiệp ước về bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.
Theo bà, chúng ta phải làm gì để các quy định luật pháp trên “thấm nhuần” đến ý thức và hành vi của đông đảo mọi người hơn?
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn cho rằng truyền thông đóng vai trò quan trọng, bởi vì nhận thức có tác động đến hành vi của chúng ta.
Tình trạng tiêu thụ động vật hoang dã tồn tại do nhiều nguyên nhân, trong đó, ưu tiên đầu tiên là thiếu nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc bảo vệ động vật hoang dã. Chưa có sự hiểu biết rõ ràng rằng việc tiêu thụ động vật hoang dã nguy cấp là vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự.
Chế tài đối với hành vi vi phạm bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp hiện nay được áp dụng một cách nghiêm khắc. Theo Luật Hình sự, người vi phạm cao nhất có thể bị kết án tù giam lên đến 15 năm và phạt tiền 15 tỷ đồng.
Vấn đề là liệu người dân đã có nhận thức về các quy định này hay chưa? Để nhận ra sự quan trọng của vấn đề này, chúng ta cần truyền thông để giúp người dân hiểu rõ hơn. Điều này là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn và sự đều đặn trong thời gian dài.
Tình trạng giết hại chim hoang dã mà người dân Việt phản ánh là rất đáng lo ngại.
Như loạt bài của Dân Việt đã phản ánh tình trạng săn bắt, nuôi nhốt, giết thịt chim hoang dã trái pháp luật diễn ra tràn lan, công khai ở nhiều tỉnh, thành, với nhiều hệ thống nhà hàng lớn phủ khắp nhiều đô thị, với hệ thống lưới bẫy chim giăng kín đồng ruộng, ao hồ, cửa sông, cửa biển. Vấn đề này Bộ TNMT và đơn vị liên quan có xử lý được không, thưa Phó Cục trưởng?
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn cho biết tình trạng săn bắt, nuôi nhốt và giết thịt chim hoang dã trái pháp luật đang được báo Dân Việt phản ánh, điều này khiến tôi cảm thấy lo ngại. Tôi nghĩ rằng việc này có thể gây nguy hiểm cho nhiều loài chim nguy cấp, quý hiếm, đặc biệt là những loài chim di cư bị bắt giết.
Các hoạt động tiêu diệt chim hoang dã có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự cân bằng sinh thái và làm giảm đa dạng sinh học. Hiện tại, chỉ có hành vi vi phạm liên quan đến loài chim nguy cấp hoặc săn bắt chim hoang dã trong khu bảo tồn thiên nhiên mới bị xử lý theo luật pháp hiện hành. Tuy nhiên, việc bảo vệ chim hoang dã vẫn còn gặp nhiều khó khăn do sự thiếu hụt quy định và hướng dẫn thích hợp.
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất lãnh đạo ban hành các văn bản gửi các địa phương nhằm tăng cường các hoạt động kiểm soát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến động vật hoang dã nói chung và chim di cư nói riêng.
64% thực khách sử dụng ĐVHD vì được cho biếu và… mời dùng
Trong số các người sử dụng, có đến 64% cho rằng họ sử dụng ĐVHD vì được cho, mời dùng, khoảng 34% người nói rằng họ dùng làm thực phẩm vì ăn ngon, một số ít còn lại cho rằng có lợi cho sức khỏe. Biết được đối tượng và động cơ sử dụng động vật hoang dã là việc hết sức cần thiết để có biện pháp để tuyên truyền phù hợp tới người dân.
Cần hoàn thiện các quy định pháp luật về ngăn ngừa việc buôn bán, tiêu thụ, sử dụng trái phép các sản phẩm động vật hoang dã. Điều này cần thiết vì nhu cầu và cung cầu luôn song hành. Thêm vào đó, việc phân biệt giữa loài chim hoang dã nguy cấp, quý, hiếm và loài chim hoang dã thông thường cũng gặp khó khăn, gây trở ngại cho các cơ quan địa phương trong việc xử lý các vi phạm.
Trong thời gian sắp tới, trong quá trình xây dựng các văn bản chính sách và pháp luật, cần xem xét và bổ sung các quy định nghiêm cấm việc săn bắt, buôn bán, tiêu thụ, và sử dụng các loài chim hoang dã trong mùa di cư và mùa sinh sản.
Cần đồng bộ hóa các giải pháp để nâng cao nhận thức của người dân, tăng cường kiểm tra các đối tượng săn, bẫy, bắt chim hoang dã và bảo vệ hệ sinh thái của loài.
Hình phạt tối đa là 15 năm tù và phạt số tiền lên đến 10 tỷ đồng.
Xin hỏi, cơ quan hữu trách đã làm gì để có biện pháp bền vững bảo vệ các loài chim hoang dã của chúng ta?
Gần đây, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện thử nghiệm việc thành lập Khu Bảo tồn Đất ngập nước Thái Thụy ở tỉnh Thái Bình và Tam Giang – Cầu Hai ở tỉnh Thừa Thiên Huế. Mục tiêu của việc này là bảo vệ hệ sinh thái và cung cấp nơi sống và ẩn náu cho các loài chim. Ngoài ra, các địa phương cũng được hướng dẫn thành lập khu bảo tồn đặc biệt cho các loài chim, như các sân chim và vườn cò.
Đồng thời, chúng tôi sẽ tiến hành điều tra, kiểm tra, tạo danh sách các khu vực chim quan trọng trên lãnh thổ của Việt Nam nhằm bảo tồn và bảo vệ các loài chim hoang dã và chim di cư. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ thực hiện các hoạt động tuyên truyền và nâng cao nhận thức về việc bảo vệ chim hoang dã.
Ngoài việc các cơ quan quản lý nhà nước nỗ lực, nhiều người dân cũng tích cực tham gia bảo vệ các loài chim hoang dã và đã dành nhiều công sức để giải cứu và bảo vệ chúng. Điều này đóng góp quan trọng và ý nghĩa cho mục tiêu bảo vệ đa dạng sinh học của chúng ta.
Việt Nam cũng là thành viên của Công ước Quốc tế Ramsar, một hiệp định nhằm bảo vệ các khu vực đất ngập nước quan trọng, nơi sinh sống của các loài chim di cư. Ngoài ra, Việt Nam cũng là thành viên của Đối tác Bảo tồn Chim di cư tuyến Úc – Đông Á.
Vì vậy, việc bảo tồn chim di cư là một trong những nhiệm vụ quan trọng để thực hiện các cam kết và nghĩa vụ của Việt Nam đối với các công ước và hiệp ước quốc tế.
Đáng tiếc là hiện tại, số lượng chim di cư trở về Việt Nam đang ngày càng giảm. Nguyên nhân của tình trạng này rất đa dạng và việc săn bắt trái phép là một trong số chúng. Chim di cư bị săn bắt chủ yếu để phục vụ cho nhu cầu ẩm thực của các nhà hàng, đặc biệt là “chim trời” nên tôi cho rằng các biện pháp chính để giải quyết vấn đề này là tăng cường thực thi pháp luật ở cấp địa phương và tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân. Sự tham gia của các cơ quan báo chí và truyền thông là rất quan trọng và cần thiết.
Việc tăng cường hoạt động tuyên truyền và thông tin về các hành vi vi phạm, đồng thời đưa ra các biện pháp xử lý nghiêm khắc như hình sự, với khung hình phạt có thể lên tới 15 năm tù và phạt tiền lên tới 10 tỷ đồng, đối với các hình thức tội phạm đặc biệt liên quan đến đạo đức và hạnh phúc gia đình, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính răn đe và ngăn chặn.
Nguồn: báo Dân Việt.
