Nuôi cá với mật độ cao và sự thay đổi thường xuyên của thời tiết có thể dẫn đến tình trạng cá dễ bị nhiễm bệnh. Hiểu rõ về bản chất của các bệnh cá là điều rất quan trọng. Nhờ kiến thức này, người nuôi cá sẽ được trang bị thông tin hữu ích hơn để ngăn chặn và xử lý dịch bệnh.
Dịch bệnh trên cá.
Cá, như tất cả các loài động vật khác, là mục tiêu của nhiều mầm bệnh. Bệnh cá là hiện tượng mất cân bằng giữa cá và môi trường sống của nó, có thể gây tử vong. Bệnh truyền nhiễm do các mầm bệnh gây ra, đó là các sinh vật có khả năng gây bệnh chỉ khi sức đề kháng của cá yếu đi. Những sinh vật này bao gồm ký sinh trùng, vi khuẩn hoặc virus. Ngoài ra, cá cũng có thể mắc các bệnh liên quan đến môi trường và dinh dưỡng.
Cá hiếm khi mắc bệnh nghiêm trọng trong tự nhiên. Nhưng khi được nuôi trong môi trường nuôi thâm canh với mật độ cao và không tự nhiên, cá rất dễ mắc bệnh.
Nguyên tắc gây bệnh cho cá là gì?
Bệnh cá xảy ra khi mầm bệnh, cá và môi trường không thích hợp tương tác với nhau. Dịch bệnh chỉ xảy ra khi môi trường trở nên quá căng thẳng đối với cá.
Cá nuôi trong hệ thống thâm canh có thể gặp căng thẳng do biến đổi nhiệt độ nước, sự thay đổi chất lượng nước, tải trọng quá lớn, quá trình xử lý và vận chuyển cá không đúng cách. Cá có khả năng điều chỉnh mức căng thẳng này, tuy nhiên khi không thể điều chỉnh được nữa, chúng sẽ mắc bệnh và kết quả cuối cùng là chết.
Làm sao để phòng ngừa bệnh cá?
Mục tiêu chính trong việc nuôi trồng thủy sản là duy trì phòng bệnh. Tuy nhiên, không thể hoàn toàn loại bỏ mầm bệnh. Khi mua cá, người mua nên chỉ chọn những cá đã được chứng nhận không có bệnh. Cá cần được thả vào môi trường có đủ oxy, nồng độ amoniac thấp và ít chất thải hữu cơ (việc cá ăn quá nhiều có thể làm tăng thức ăn tích tụ và làm giảm chất lượng nước). Cuối cùng, cá không nên được vận chuyển hoặc bắt quá thường xuyên để giảm mức độ căng thẳng mà chúng phải chịu. Ví dụ, để giảm căng thẳng cho cá trong quá trình vận chuyển và xử lý, có thể thêm 0,1% đến 0,3% muối và đủ canxi clorua để nâng tổng độ cứng của nước lên 50 phần triệu cho nước có độ cứng thá.
Dấu hiệu báo hiệu bệnh trên cá.
Mặc dù đã có những nỗ lực tốt trong việc phòng ngừa, nhưng dịch bệnh vẫn có thể xảy ra. Điều quan trọng là phát hiện các dấu hiệu bệnh sớm. Cách tốt nhất để phát hiện bệnh là quan sát cá khi chúng đang ăn. Nếu quan sát thấy bất kỳ điều gì sau đây, có thể là dấu hiệu cho dịch bệnh sắp xảy ra và cần điều trị ngay lập tức.
Dấu hiệu hành vi:
Hoạt động bơi lội không bình thường, động tác bơi diễn ra chậm rãi.
Chà xát dưới đáy hoặc trôi lên bề mặt nước.
Hít thở khó khăn thường xuyên nổi lên mặt nước.
Dấu hiệu cụ thể của bệnh: xuất hiện đốm, mụn, màu đỏ, loét, các chấm đen, vết màu lạ trên cơ thể cá, bụng căng trướng, mắt phồng ra, có hiện tượng xuất huyết trên vây, các bộ phận cơ thể bị thay đổi màu sắc hoặc bị ăn mòn, tỏa ra chất nhầy quá mức, mảng mắt bị nhạt, hậu môn trở nên đỏ và sưng, vây bị kẹp lại với nhau…
Ngay khi cá được phát hiện có những biểu hiện như vậy, cần:
Xác định nguyên nhân gây bệnh để điều trị đúng thời điểm.
Đánh giá chất lượng nước.
Nếu chưa xác định được nguyên nhân cần tham vấn ý kiến của chuyên gia.
Tỷ lệ mất mạng của cá nên được theo dõi tỉ mỉ và ghi chép hàng ngày.
Hình 2 (Meyer et al. 1983).
Biểu đồ được sử dụng để minh họa mối quan hệ giữa tỷ lệ tử vong tích lũy và thời gian, nhằm giúp xác định nguyên nhân gây bệnh cá. (A) Sự chết đột ngột của cá đại diện cho nguyên nhân do môi trường nghiêm trọng, ví dụ như oxy thấp hoặc hóa chất độc hại. (B) Tỷ lệ cá chết tăng đáng kể, sau đó giảm dần, do nguyên nhân là dịch bệnh nghiêm trọng. (C) Sự chết dần dần của cá trong một thời gian dài là do một căn bệnh dai dẳng do vi khuẩn, ký sinh trùng.
Để hiểu nguyên nhân của căn bệnh có thể tham khảo.
